De pijp

Je staat nu in de Tinnegietersteeg voor een intrigerende afbeelding van een pijp. Met daaronder in spiegelbeeld: ‘ceci n'est pas une pipe’. Dat betekent: dit is geen pijp. Uh, hoezo dat dan? Ik vertel ’t je.

Op een zonnige dag in 1630 staat een jonge Engelsman genaamd William Pritsaert aan de oever van de rivier. Tevreden glimlachend staart hij naar de overkant. Hij had een lange reis achter de rug, op de vlucht voor religieuze vervolging in zijn land. Maar hier, in Gorinchem, kreeg hij een nieuwe kans.

William was een echte vakman, een ambachtsman die de kunst van het pijp maken in Engeland had geleerd. De Engelsen hadden het kruid toebak ontdekt in Amerika. Na William kwamen er meer pijpenmakers uit Engeland. Ze richtten hier hun werkplaatsen in om uit witte klei tabakspijpen te boetseren. Die werden gebakken door de pottenbakkers hier.  

De pijpen rookten, de ambachtslieden werkten, en de stad groeide. Niet alleen pijpenmakers, maar ook tinnegieters, bierbrouwers, wijnkopers, zakdragers… we hebben een hele gildenwijk vol.  

Rond 1800 komt snuiftabak in de mode. Dit betekent de ondergang van de pijpenindustrie. De echte pijpen verdwenen uit Gorinchem, maar deze afbeelding blijft. Naar het werk van de beroemde surrealistische schilder Magritte. Ceci n'est pas une pipe: geen werkelijkheid meer, maar een ode aan de aloude pijpenmakers en andere ambachtslieden van Gorinchem.